Danıştay’da İstanbul Sözleşmesi’ni savunan kadınlar: “Haklarımızdan da birbirimizden de vazgeçmiyoruz”

Kadınlar, 2023’e mücadele ile başladı, iktidarın hedefindeki nafaka hakkını ve Medeni Kanun’u savundu. 6 Şubat depremlerindeki bölgeye ilk giden ekipler arasında olan kadınlar, dayanışmanın en güzel örneklerini sergiledi. Ayrıca, Danıştay’da İstanbul Sözleşmesi’ni savunan kadınlardan 2024’e mesaj net: “Haklarımızdan da birbirimizden de vazgeçmiyoruz”

Kadınlar, 2023’de de feminist mücadeleyi yükseltti.

Afganistan’da, İran’da kadınlar hakları için sokaklara çıkarken, Türkiye’de kadınlar, İstanbul Sözleşmesi’ne geri dönülmesini istedi, Medeni Kanun’u savundu.

“Mağdur erkekler” çağrısıyla iktidarın hedefine giren nafaka hakkını savunan kadınlar, 6 Şubat depremlerinde bölgeye ilk gidenler arasındaydı.

2023’te yeryüzünün farklı noktalarından öne çıkan feminist yükselişleri derledik.

Ocak

Kadınlar açısından yıl, 2022’den 2023’a devredilen mücadele konularıyla başladı.

* Danıştay, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasıyla ilgili kararı “hukuka uygun” buldu. Böylelikle, Türkiye, resmen sözleşmeden çekilmiş oldu.

* İranlı oyuncu Taraneh Alidoosti, Aralık 2022’den bu yana tutulduğu başkent Tahran’daki Evin hapishanesinden tahliye edildi. 

* Afganistan’da eski milletvekili Mürsel Nebidzade, başkent Kabil’deki evinde uğradığı silahlı saldırı sonucu yaşamını yitirdi. Nebidzade ile birlikte yanında bulunan koruması da saldırıda hayatını kaybetti.

* Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Hiranur Vakfı kurucusunun kızı H.K.G’nin 6 yaşındayken zorla evlendirilmesi ve evlendirildiği erkekçe istismar edildiği iddiasına ilişkin davaya müdahil olduğunu açıkladı.

Şubat

Maraş merkezli 6 Şubat depremleri Türkiye halklarının hayatında derin izle bıraktı. Deprem nedeniyle binlerce insan hayatını kaybetti, bir o kadarı evsiz kaldı. Depremin etkilediği kentler savaş alanına dönerken, deprem nedeniyle göç etmek zorunda kalan kadın, erkek ve çocukların hayatında başka bir savaş başladı: Hayatta kalmak!

* Diyarbakır’da depremden evleri ağır hasar görmüş onlarca yurttaş, Diyarbakır merkez Yenişehir ve merkez Bağlar ilçelerinde kurulan çadırlara sığındı.

* Emek Partisi (EMEP), merkez üssü Maraş olan iki depremde kadınların karşılaştıkları cinsiyet ayrımcılığına dikkat çekti, açıklama yaptı.

* Afet için Feminist Dayanışma Grubu, Maraş’ta 6 Şubat’ta meydana gelen iki büyük deprem sonrasında bölgedeki kadın ve çocuklara yönelik destek çalışmaları feminist bakış açısıyla yürüttü.

Çadırları tek tek ziyaret eden ekip, Mor TIR’da bulunan iç çamaşırı, ped, bebek bezi, mama, mont, terlik ve hijyen malzemeleri gibi ihtiyaçları dağıttı.

*İfade Özgürlüğü İçin Kanadalı Gazeteciler Federasyonu (CJFE), her yıl verdiği “Basın Özgürlüğü Ödülü” bu yıl İran’da Jîna Mahsa Amînî’nin işkenceyle katledildiği gerçeğini açığa çıkaran gazeteci Nilofar Hamedi ile Elahe Mohammadi’ye verdi.

* Koalisyonun Afet Koordinasyon Ağı, 6 Şubat depremlerinin ardından bölgede yaşamaya devam eden ve farklı illere taşınan ve Ankara’ya giden depremzedelerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir rehber hazırladıklarını duyurdu.

Mart

Feministler, 8 Mart Kadınlar Günü’nü kutlamak için bir araya geldikleri meydanlardan depremde hayatını kaybedenleri unutmadı, “hükümet istifa” diye seslenildi.

* İstanbul’da kadınlar, 8 Mart Kadınlar Günü öncesinde Kadıköy’deki Beşiktaş İskele Meydanı’nda bir araya geldi.

Feministler, 8 Mart yasaklanamaz

8 Mart’ın yüzleri

*Yeniden Refah Partisi’nin (YRP) Cumhur İttifakı’na katılmak için 6284 sayılı yasanın değiştirilmesi şartına karşı çıkan AKP’li kadın siyasetçiler arasına Grup Başkan Vekili Özlem Zengin de katıldı. Zengin de Bakan Yanık gibi “kırmızı çizgi”yi hatırlattı.

İstanbul’daki birçok feminist örgüt ve derneğin katıldığı buluşmada, polis alanı bariyerle kapattı.

* Afganistan genelinde kış ayları nedeniyle derslere ara verilen üniversiteler kız öğrenciler olmadan yeni eğitim ve öğretim dönemine başladı.

* İspanya’da mahkeme, bir erkeği 25 yıllık evlilikleri boyunca, boşandığı kadının ücretsiz ev içi emeği karşılığı asgari ücreti esas alarak 200 bin Avro (yaklaşık 4 milyon TL) tazminata mahkûm etti. 

Nisan

Yaklaşan genel seçimlerin kendisini hissettirdiği Nisan, kadınlar açısından seçimlerde eşitlik talebi yükseldi.

* Mor Dayanışma İzmir, 14 Mayıs seçimlerine ilişkin “Seçim Şartnamesini”, Serüven Kültür Merkezi’nde basın toplantısıyla duyurdu.

* Muhafazakâr -seküler çatışmasını, iki ailenin çocuklarının ilişkisi üzerinden anlatan “Kızılcık Şerbeti”’ dizisine, RTÜK’teki erkeklerce (inanmıyorsanız buraya bakabilirsiniz 8 erkek bir kadın üyesi var), 5 hafta süre ile yayın yasağı getirildi. Bu, Türkiye’de bir ilk. Yasağın gerekçesi de “kadına yönelik şiddet sahnelerinin gösterilmesi.”

* Mardin Nusaybin’de 2011’de belediyeye ait Mitani Kültür Merkezi bahçesinde “Demokratik Çözüm Çadırı” kurulması nedeniyle dönemin Nusaybin Belediyesi Başkanı Ayşe Gökkan’ın “örgüte bilerek isteyerek yardım etmek” suçlamasıyla yargılandığı davada Gökkan’a hapis cezası verildi.

*Vatikan’dan yapılan açıklamaya göre, Papa Franciscus, dünyanın farklı yerlerinden gelen piskoposların periyodik aralıklarla toplanan Katolik Kilisesi’nin önemli istişare organlarından Piskoposlar Meclisi’nin (Sinod) yönetimiyle alakalı kriterlerde bazı değişikliklere gidilmesini onayladı.

Mayıs

14 Mayıs’taki seçimler ve seçim sonuçları Mayıs’ın öne çıkanları arasındaydı.

* Özbekistan’da geçtiğimiz günlerde tecavüz skandalını ortaya çıkaran kadın hakları savunucusu Irina Matvienko, ölüm tehditleri alması üzerine ülkeyi terk ettiğini açıkladı.

*Seçim sonuçlarına göre Nevşehir ve Giresun’da ilk kez kadın milletvekili Meclis’e girdi.

* 14 Mayıs 2023 Genel Seçimlerinin kesin olmayan sonuçlarına göre 28. Dönem Meclise 121 kadın, 479 erkek milletvekili girdi.

Haziran

14 Mayıs seçimini, Türkiye tarihinin en büyük muhafazakâr koalisyonun kazanması kadınlar açısından pek de umut verici olmadı.

*Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, partisinin AKP ile ittifak için şart koştuğu 6284 sayılı ‘Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunu’nu hedef aldı.

* Cumhurbaşkanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün (3 Haziran) Çankaya Köşkü’nde yeni Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’ni açıkladı.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na, Türkiye’nin Cezayir Büyükelçisi olarak görev yapan Mahinur Özdemir Göktaş atandı. Göktaş, yeni kabinede yer alan tek kadın bakan oldu.

* Irak ve Şam İslam Devleti’nin (IŞİD) 2014 yılında Şengal’de esir aldığı ve yaklaşık dokuz yıl sonra kurtarılan 6 Ezidi kadın ailelerine kavuştu.

* İsviçre’de 300 bin kadın, ‘feminist grev’ çerçevesinde ve ‘eşit işe eşit ücret’ talebiyle sokağa çıktı. Gösteriler başta Lozan, Cenevre ve Bern gibi büyükşehirler olmak üzere ülke çapında düzenlendi. Eşit ücret talebinin yanı sıra ayrımcılık, taciz ve cinsel şiddet de protesto edildi.

* Resmi gazetede yer alan karara göre 17 bakanlığa atanan bakan yardımcılarından 63’ü erkek, 5’i kadın.

Temmuz

Devlet, kadınların nafaka hakkına saldırdı, kadınlar haklarına sahip çıktı.

*Yıllardır gösterilen tepkiler ve toplanan imzalar sonrasında, Türk Dil Kurumu (TDK), “Müsait”, “Kirli” “Esnaf” ve “Serbest” kelimelerinin cinsiyetçi ifadeler içeren anlamlarını kaldırdı.

*Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın, 26 Temmuz Çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, kadına karşı şiddeti önlemek kararlılığından bahsederken, kadınlara karşı ekonomik şiddet anlamına gelen nafaka hakkını sınırlandırmanın adil olacağını söylemesine yönelik tepkiler sürüyor.

*İran’da 16 Eylül 2022’de ahlak polislerince katledilen Jina Mahsa Amini protestoları sonrası Aralık 2022’de kaldırılan “ahlak polisi’inin sokaklardaki kolu “İrşad Devriyesi”nin 25 Temmuz’dan itibaren ülke genelinde konuşlandırılacağı açıklandı.

Ağustos

*Cumhurbaşkanı, AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, 20 üniversiteye rektör atadı.

Resmi Gazete’de yayımlanan atama kararlarına göre, kararda yer alan rektörlerden sadece biri kadın: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Rektörlüğü’ne atanan Prof. Dr. Rana Kibar.

*Eski AKP Ankara Milletvekili, Grup Başkanvekili ve Meclis Başkanvekili Naci Bostancı da Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Rektörlüğü’ne atandı.

Ensar Vakfı’ndaki 45 çocuğa istismardan hakkında soruşturma açılan isimlerden biri olan Asım Sultanoğlu’nun Urfa’ya İl Milli Eğitim Müdürü atanmasına tepki gösteren Emine Gizem Çetiner, Urfa İl Milli Eğitim Müdürlüğü önünde eylem başlattı.

*Gazeteci Murat Karakaş, Bakircayturk.com adlı internet sitesinde hak odaklı haberleri ile tanınan İlk Ses muhabiri Çağla Geniş’i hedef aldı, cinsiyetçi ve ayrımcı söylemlerle nefretini yaymaya çalıştı.

Gazeteci Geniş’i destekleyen çok sayıda meslek örgütü temsilcisi, gazeteci, politikacı ve hak savunucusu “Çağla Geniş başarılı bir gazetecidir, siz de cinsiyetçisiniz, biz Çağla’nın yanındayız” mesajı verdi.

Eylül

AKP ve çevresi, bu kez Medeni Kanun’a saldırdı, feministler “Medeni Kanun’dan vazgeçmeyiz” diye seslendi.

*Adli yılın açılışında konuşan Adalet Bakanı Yılmaz Tunç,  ” Medeni  Yasayı sil baştan ele alacağız” yönündeki açıklamasına kadın örgütlerinden tepki geldi.

29 Ekim Kadın Derneği ve Eşitlik İçin Kadın Platformu’ndan yapılan açıklamada, “Medeni Yasa’ya dokunmayın” denildi.

*Milli Voleybolcu Ebrar Karakurt, İtalya zaferinin ardından sosyal medya hesabından “Boş yapma Abdulhamid” yazan dövizle çekilen fotoğrafını paylaştı. Karakurt bunun üzerinde AKP’li isimlerin hedefi oldu.

* 2024 Paris Olimpiyatları Elemeleri’nde oynadığı 7 maçı da kazanan Türkiye Kadın Milli Voleybol Takımı, 2023 Dünya Kupası’nın sahibi oldu.

* Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Derneği’nin kapatılmasına dair açılan dava reddedildi.

Ekim

İsrail Filistin savaşının başladığı bu ay kadınlar “Rojava’dan Filistin’e kadınlar yalnız değildir” diye seslendi.

*Jineolojî Araştırma Merkezi üyesi ve Jineolojî dergisi editörü, akademisyen, gazeteci Nagihan Akarsel’in, Güney Kürdistan’ın Süleymani’ye kentinde uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürülmesinin üzerinden bir yıl geçti.

* İsrail’in Gazze’de El-Ehli Baptist Hastanesi’ne yönelik bombalı saldırının ardından İstanbul’da 18 Ekim Çarşamba günü düzenlenen protestoda böyle seslendiler. 

* Avrupa Birliği, İstanbul Sözleşmesi’nin yürürlüğe girmesiyle kadına yönelik şiddetle mücadelede yeni bir adım attı.

* Yeniden Refah Partisi, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) nafaka süresinin beş yıl ile sınırlandırılması yönünde teklif sundu. Kadınlar tepki gösterdi.

* Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), sanal medya platformundan yaptığı açıklamada, Gazzeli 50 bin 500 hamile kadının sağlık hizmetine ulaşamadığını duyurdu.  

* Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, Kadın Bakanlığı kurulması için Meclis Başkanlığı’na kanun teklifi sundu.

Kasım

Türkiye feminist hareketi, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Günü kapsamında taleplerini Türkiye’nin birçok ilinden haykırdı.

* Türkiye’yi imzaladığı kararnameyle 20 Mart 2021’de İstanbul Sözleşmesi’nden çıkartan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü’nde bir genelge yayımladı.

*Avrupa Kadın Lobisi Türkiye Koordinasyonu, Kadın Dayanışma Vakfı, Kadının İnsan Hakları Derneği, Kadın Koalisyonu, Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı yayımladığı açıklama ile “Aile Mahkemelerinin Etkinliğinin Artırılması: Aile Üyelerinin Haklarının Daha İyi Korunması” projesi kapsamındaki toplantıya dair eleştirilerini sıraladı. 

* Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, ülkesindeki kadınların ‘yeni bir aile trendi’ başlatması gerektiğini söyledi ve ‘çocuk yapın’ çağrısı yaptı.

* Dünya çapında insan haklarını barışçıl ve yenilikçi yollarla tanıtan ve destekleyen kişilere Hollanda Hükümeti tarafından verilen İnsan Hakları Lale Ödülü, bu yıl insan hakları savunucusu, feminist avukat, EŞİK Gönüllüsü Hülya Gülbahar’a verildi.

* Erkekler, 1 Ocak 2023-21 Kasım 2023 dönemindeki 324 günde en az 288 kadını öldürdü, en az 681 kadına şiddet uyguladı. Erkekler, 1 Ocak 2013-21 Kasım 2023 arasında en az 3 bin 151 kadını öldürdü.

* ABD’deki Massachusetts Institute of Technology’de (MIT) doçent olan Canan Dağdeviren  BBC 2023 ilham veren 100 kadın listesine seçildi.

Aralık

Kadınlar, yılı mücadele mesajları bitirdi.

* Türkiye’de feminist hareketin önemli isimlerinden olan Sevna Somuncuoğlu, 3 Aralık 2023’te hayatını kaybetti.

* Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi (SU Gender) tarafından bu yıl 6.’sı düzenlenen Şirin Tekeli Araştırma Ödülleri Paneli ve Ödül Töreni’nde, meme kanseri yaşamış kadınların biyografik anlatıları üzerine yapılan çalışma ödüle layık görüldü.

* Emek Partisi (EMEP) Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulunda yaptığı konuşmada, Özak Tekstil’de çalışan kadın işçilerin sendika seçme hakkını gündeme getirdi.

Kaynak : Erkekler saldırdı, kadınlar savundu: Haklarımızdan vazgeçmiyoruz (bianet.org)