Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Görülür mü?
Halk arasında Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) çocuklara özgü sanılabilir. Bazı yetişkinler de dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşar. Küçük yaş gruplarını öne çıkaran şey, belirtileri saklayamamalarıdır. Doğal davranan küçük çocukların şahsi eğilimleri kolay saptanır.
Ahlak kuralları ve toplum normlarını benimsemek zorunda kalmış büyük bireyler; DEHB semptomlarını başarıyla gizleyebilir. Yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri şunlardır:
*Uzun süreli faaliyetlerden zevk almamak.
*Kavgacılık.
*Keyfe yoğun düşkünlük.
*Heyecan halinde ses tonunu ayarlayamamak.
*Devamlı bir şeyle uğraşmayı istemek.
*Keyif verici maddeler kullanmak.
*Yaşına uygun olmayan el şakalarını fazla yapmak.
*Faaliyetlerden çabuk sıkılmak.
*Eşyalarını sık kaybetmek.
*Gündelik işleri aksatmak
*İş hayatında ardışık hatalar yapmak.
*Disiplin kurallarına alışamamak.
*Asosyallik.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Bireylere Nasıl Davranmalı?
İlk olarak DEHB’nun nörolojik temelleri olduğu unutmamalıdır. Hasta bilinçli olarak bu davranışları sergilememektedir. DEHB görülen bireyler rahatsızlıktan kaynaklı dikkatsiz ve dürtüsel davranırlar. Bu durumda çevresindekiler tarafından eleştiri alabilir, hatta istenmeyebilir. Kişilerarası ilişkileri, akademik ve iş yaşamı olumsuz yönde etkilenir. Şaka amaçlı da olsa, özelliklerine dair eleştiri yapmamak faydalıdır. Hasta, kusurlu, eksik hisseden bireyler toplumdan uzaklaşır.
Hiperaktivite, yoğun hareketlilik demektir. Çevreyi rahatsız edebilecek tavırların yanlış olduğu anlatılmalıdır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuğa nasıl davranmalı diyenler, bunun nörobiyolojik bir hastalık olduğunu göz ardı etmemelidir. Çevre düzenlemesi gereklidir. Çocuklar için dikkat süresine uygun çalışma saatleri ayarlanmalıdır. Uyarılacağı zaman çocuk akranları ve diğer yetişkinlerle bir arada olmamalıdır. Kısa ve net sözcüklerle davranışındaki yanlış ifade edilmelidir.
Yetişkin bireyler, imaları ve sözsüz mesajları çabuk kavrayabilir. Sözleri ve davranışlarıyla etrafı uyaran DEHB’li yetişkin, kabul edilmek ister. İğneleyici tavır, kötü izlenime sebep olur. Ailesinde veya yakın çevresinde hiperaktif birey olanlar, bu kişiyle sportif faaliyetler yapabilir. Enerji atmak, DEHB’lilere iyi gelir. Koşu, bisiklet, uzakdoğu sporları, yüzme başlıca seçeneklerdir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
DEHB’de uyarıcı ilaçlar çok sık kullanılan medikal tedavi yöntemidir. Uyarıcı ilaç tedavisi genellik okula başladıktan sonra kullanılır. Okul öncesi hiperaktivite çok şiddetliyse düşük dozda antipsikotik ilaç kullanımı önerilmektedir. Metilfenidat en yaygın kullanılan uyarıcıdır. DEHB’nda yararlı olan diğer tedavi yöntemleri:
• *Psikoeğitim ve anne-baba eğitimi
• *Öğretmenlerin eğitimi
• *Bilişsel davranışçı terapi
• *Destek gruplarıdır
Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Cemil Çelik
